How to Invest?

Бүх төрлийн хөрөнгө оруулалт нь өөрийн анхны оруулсан хөрөнгөө өсгөхөөс гадна ирээдүйд учирч болзошгүй санхүүгийн аливаа эрсдэлүүдээс урьдчилан сэргийлэхэд нэн тустай шалгарсан арга хэрэгсэл юм. Бид бүгд хөрөнгө оруулалт гэдэг үгийг амьдралдаа цөөнгүй удаа сонсож байсан хэдий ч ихэнх хүмүүс хаанаас, яаж, хэрхэн эхлүүлэхээ мэддэггүй тул “Хөрөнгө оруулалтыг зөвхөн мэргэжлийн хүмүүс л хийх ёстой, энгийн хүмүүс биднээс хол хэцүү зүйл” гэж бодож явдаг нь олон судалгаагаар харагддаг.

Иймд, Үнэт секьюритис ҮЦК-ны зүгээс харилцагч та бүхэндээ зориулан Хөрөнгийн зах зээлтэй холбоотой сонирхолтой мэдээ, мэдээллийг нийтлэл байдлаар бэлтгэн тогтмол оруулж байхаар шийдвэрлэж эхний нийтлэлээ “Хөрөнгө оруулалт гэж юу вэ? Хэрхэн эхлэх вэ?” сэдвээр бэлтгэн хүргэж байгааг хүлээн авна уу.

      1. ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫН ЗОРИЛГОО ТОДОРХОЙЛОХ

Хүмүүс хөрөнгө оруулалт хийхээр сонирхож байх үедээ юунд хөрөнгө оруулалтаа хийх талаар боддог ч “Хөрөнгө оруулалтын зорилго”-оо төдийлөн сайн тодорхойлоогүйн улмаас оновчтой шийдвэр гаргаж чаддаггүй. Иймээс хөрөнгө оруулалтын зорилгоо тодорхойлох нь хөрөнгө оруулалт хийх хамгийн эхний чухал алхам юм. Тэгвэл, та дараах асуултнуудад хариулсанаар Таны хөрөнгө оруулалтын зорилго тодорхойлогдоход нэмэртэй байх болов уу, гэж бид бүхэн үзэж байна.

• Та хөрөнгө оруулалт хийснээрээ юунд хүрэхээр зорьж байгаа вэ?
• Таны энэхүү зорилго биелэхэд хэр их хөрөнгө, мөнгө шаардлагатай вэ?
• Та хэр хэмжээний мөнгөөр хөрөнгө оруулалт хийх боломжтой вэ?
• Та тухайн зорилгодоо хүрэхийн тулд хэр хугацааг зарцуулж чадах вэ?

Дээрх асуултуудад хариулснаар та өөрийн дааж чадах эрсдэлдээ тохирсон зөв хөрөнгө оруулалтаа зөвөөр, оновчтой эхлүүлэх боломжтой юм.

Жишээ нь: Та жилийн дараа аялах төлөвлөгөөтэй гэж бодъё.

• Энэхүү аялалдаа зориулж хуримтлуулах шаардлагатай мөнгөн дүн – 10 сая ₮
• Тэгвэл, сард хуримтлуулах мөнгөн дүн – 600,000 төгрөг
• Хуримтлуулах хугацаа – 1 жил

гэх мэтээр хөрөнгө оруулалтын зорилгоо тодорхойлох боломжтой. Ингэж, бага дүнгээр өөрийн орлогод нөлөө багатайгаар хөрөнгө оруулалтын багц үүсгэх нь анх тавьсан зорилгодоо хүрэх магадлалыг өндөр хувиар өсгөх юм.

     2. ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫН БҮТЭЭГДЭХҮҮНЭЭ СОНГОХДОО ЭРСДЭЛ БОЛОН ӨГӨӨЖИЙГ НАРИЙН ТООЦООЛОХ 

Хөрөнгийн зах зээлд хөрөнгө оруулах боломжтой олон бүтээгдэхүүнүүд байдаг. Гэвч эдгээр бүтээгдэхүүнүүд нь бүгд өөрийн гэсэн эрсдэлийг агуулдаг бөгөөд хөрөнгө оруулагч нар өндөр эрсдэлтэй гэж үзэх тусам илүү өндөр өгөөжийг хүсэж арилжааг гүйцэтгэдэг. Иймээс та хөрөнгө оруулалт хийх үедээ ямар өгөөжтэй бүтээгдэхүүнд хэр их эрсдэл авч байгаагаа тооцон хөрөнгө оруулалт хийх нь зүйтэй.

• ЭРСДЭЛ

Эрсдэл бүр янз бүрийн төрөл байдаг ба хэр хурдан таны хөрөнгө оруулалт өгөөжөө өгөх, таны хөрөнгө хэр аюулгүй байх, таны хөрөнгө оруулсан мөнгө хэрэгтэй үедээ хэр хурдан гаргаж авч болох, тодорхой бус байдал гэх мэт олон төрөл байдаг.

Бизнесийн эрсдэл – Хувьцааны хувьд бизнесийн тодорхой хэсгийг нь худалдан авч байгаа бол бондын хувьд тухайн компанид мөнгө зээлж байгаа хэрэг юм. Иймээс компани ямар нэг байдлаар дампуурах үед та бонд худалдан авсан бол үлдэж буй хөрөнгөөс хамгийн эхэнд өр төлбөрөө буцаан авах бол хувьцааны хувьд компаний бүх өр төлбөр барагдаж дууссан үед үлдсэн хэсгийг хуваан авах боломжтой юм. Ийм утгаараа хувьцаа бондоос илүү эрсдэлтэй гэж үздэг юм.

Ханшийн хэлбэлзлийн эрсдэл –  Компани нь дампуурах эсвэл ямар нэг үйл ажиллагааны эрсдэлээс хол байгаа ч хөрөнгө оруулалтын бүтээгдэхүүнийх нь ханш тухайн үеийн нөхцөл байдлаас хамааран дээш доош хэлбэлздэг. Үүнээс үүдэн таны хийсэн хөрөнгө оруулалт багасах алдагдал хүлээж болох юм. Энэхүү ханшийн хэлбэлзэл компаний үйл ажиллагаа, Эдийн засгийн нөхцөл байдал болон улс төрийн шийдвэр гэх мэт хүчин зүйлсүүд ихээр нөлөөлдөг.

Хөрвөх чадварын эрсдэл – Хөрөнгө оруулагч хүссэн үедээ тухайн хөрөнгө оруулалтыг худалдан авч эсвэл зарж чадахгүй байхыг хөрвөх чадвар муутай бүтээгдэхүүн гэж үздэг. Учир нь тухайн бүтээгдэхүүн хангалттай хэмжээний авах, зарах сонирхол байхгүй байгаа юм.

Дээр дурдсан эрсдэлүүдийн ихэнхийг нь олон хөрөнгө оруулалтын бүтээгдэхүүн сонгож түүнийгээ төрөлжүүлж мөн Биржээр идэвхитэй арилжаалагддаг хувьцаа болон бондод хөрөнгө оруулснаар шийдэгдэх боловч зах зээлийн эрсдэл буюу инфляци, дайн, бодлогын хүү гэх мэт макро хүчин зүйлсээс хамаарч эрсдэлээс сэргийлж чаддаггүй юм.

• ӨГӨӨЖ

Бондын хувьд хугацааны эцэст өгөх өгөөж, хугацаа нь  тодорхой байдаг учир өгөөж тодорхой гарч ирж байгаа. Харин хувьцааны хувьд төдийлөн өгөөжөө тооцооход хүндрэлтэй байдаг. Иймээс хувьцааны хувьд ихэвчлэн өнгөрсөн үеийн ханшийн болон компаниас гаргаж буй мэдэгдэл, санхүүгийн тайлан гэх мэт тоон мэдээлэл, эдийн засгийн нөхцөл байдал, зах зээлийн мэдээ мэдээллийг харснаар өгөөжийн таамаглал гаргах боломжтой юм. Та хөрөнгө оруулахаар зорьж байгаа бол эрсдэл болон өгөөжийг өөрийн зорилгод тохируулан эрсдэл бага өгөөж өндөртэй бүтээгдэхүүн сонгож хөрөнгө оруулалт хийх хэрэгтэй юм.

Хэрэв танд энэхүү зүйлийг судлах цаг зав, хангалттай ойлголт байхгүй бол та дараах аргуудаар судалж үзээрэй.

Зөвлөгөө авч багцаа бүрдүүлэх – Мэргэжлийн зөвлөгөө өгөх эрхтэй хүнээс төлбөр төлж зөвлөгөө авч өөрт тохирсон багц бүрдүүлэх боломжтой.

Хөрөнгө оруулалтын сан – Өөрт тохирсон сантай холбогдож хөрөнгөө мэргэжлийн хүнээр удирдуулах боломжтой бөгөөд тэтгэврийн сан, хувийн хөрөнгө оруулалтын сан, хамтын сан гэх мэт  сангуудтай тохирч хөрөнгө оруулах боломжтой.

Биржээр арилжаалагддаг хөрөнгө оруулалтын сан  – Энэхүү сан нь биржээр арилжаалагддаг нэгж эрхүүд байдаг бөгөөд та тухайн сангийн нэгж эрхийг худалдаж авснаар мэргэжлийн хүмүүсийн бүрдүүлсэн үнэт цаасаар бүрдсэн багцыг худалдаж авч байгаа юм.

Та төрөл бүрийн биржээр арилжаалагддаг санг авах боломжтой бөгөөд таны зорилгод таарсан төрөл бүрийн сонголтууд байдаг.

     3. БРОКЕРЫН КОМПАНИА ЗӨВ СОНГОХ

Хөрөнгө оруулагчийн хувьд дараагийн алхам бол брокерын компаниа зөв сонгох явдал байдаг.  Брокерын компани нь таны хөрөнгө оруулалт хийх гүүр болж, зах зээл дээрх хөрөнгө оруулалтын олон боломжийг нээхэд туслах болно. Тиймээс брокерын компанийг сонгохдоо дараах зүйлсийг анхаарч тухайн компанийг судлах хэрэгтэй. Үүнд:

• Арилжааны шимтгэл
• Хөрөнгө оруулалт хийх боломжтой бүтээгдэхүүний төрөл
• Хэрэглэхэд хялбар, ойлгомжтой, хүртээмжтэй арилжааны платформ
• Харилцагчийг зах зээлийн мэдээ мэдээллээр тогтмол хангадаг байх
• Үйлчилгээний соёл гэх мэт

Эдгээр зүйлсийг судалснаар өөрийн хэрэгцээнд тохирсон брокерын компаниа сонгоход тань туслах болно.

     4. ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАГЧ СЭТГЭЛ ЗҮЙ

Хөрөнгө оруулалт хийхэд хамгийн чухал зүйл бол сэтгэл зүй бөгөөд хөрөнгө оруулагч нарт дараах сэтгэл зүйн алдаа түгээмэл гардаг байна.

Алдагдлаас зайлсхийх – Хөрөнгө оруулагчид ашгаас илүү алдагдалтай байгаа бүтээгдэхүүнд илүү ач холбогдол өгдөг бөгөөд үүнээс үүдэн сэтгэл хөдлөлөөр шийдвэр гаргах магадлал өндөр болдог.

Бусдыг дагах – Хөрөнгө оруулалт хийхдээ тухайн зах зээлд мэргэшээгүй хэн нэгнээс зөвлөгөө авч, хөрөнгө оруулах тохиолдол элбэг байдаг. Ингэснээр та өөрийн үүрэх эрсдэлийг тооцохгүйгээр буруу хөрөнгө оруулалт хийх магадлалтай.

Орхигдсон мэдрэмж авах /FOMO/ – Энэ нь таны эргэн тойрны хүмүүс тухайн бүтээгдэхүүнд шуурч, зах зээл дээр эрэлт үүсгэж, ашиг хийж байна гэх цуу ярианаас үүдэн хөрөнгө оруулалт хийхгүй л бол хоцорч байгаа мэдрэмж авч, мэдрэмжээс үүдсэн хөрөнгө оруулалт хийхийг хэлнэ. Орхигдсон мэдрэмж авч хөрөнгө оруулалт хийх гэж байх үедээ та энэ алхам зөв үү, таны хөрөнгө оруулалтын зорилго мөн эсэх талаар дахин нэг бодоод үзээрэй.

Сэтгэл хөдлөлөөр хөрөнгө оруулалт хийхээс сэргийлэх хамгийн сайн арга бол хөрөнгө оруулалтын төлөвлөгөө гаргах, санхүүгийн сахилга баттай байж төлөвлөгөөгөө дагах нь таны ажилттай хөрөнгө оруулагч болоход туслах болно.

Та хөрөнгө оруулалт болон хөрөнгийн зах зээлийн талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл авахыг хүсвэл манай брокертой холбогдоорой.